Зошто Грција е меѓу најголемите воени потрошувачи во НАТО?

Иако на прв поглед не изгледа така, Грција е една од земјите со највисоки воени трошоци во рамките на НАТО. Според проценките на Алијансата, во 2024 година Грција издвојувала околу 3,1% од својот БДП за одбрана — повеќе од повеќето членки, вклучително и Германија и Франција. Поголем процент од БДП за војска имаат само САД, Полска, Летонија и Естонија, кои трошат значително повеќе поради руската агресија врз Украина.

Во случајот на Грција, меѓутоа, примарниот мотив не е Русија, туку комплицираниот и често напнат однос со соседна Турција — исто така членка на НАТО.

Историска напнатост и геополитичка реалност

Како што објаснуваат аналитичарите, историското непријателство меѓу Грција и Турција, кое датира со векови, продолжува да влијае на безбедносната политика на Атина. Спорови околу островите во Егејско Море, статусот на Кипар и блискоста на бројни грчки острови до турската обала создаваат чувство на перманентна закана.

„Турција теоретски би можела лесно да окупира некои од островите“, вели Јакоб Киркегард од институтот „Бругел“. Поради тоа, Грција одржува скапо воено присуство на речиси секој остров, со гарнизони, опрема и логистика.

„Нема алтернатива освен подготвеност“

Според Јоргос Цогопулос од грчката фондација ЕЛИАМЕП, грчката влада гледа на воената потрошувачка како неопходност за заштита на својот суверенитет, особено поради „агресивната политика“ на Анкара во источниот Медитеран. Тој додава дека Атина мора да биде подготвена за сите можни сценарија.

Високи трошоци, но и слабости

И покрај значителните инвестиции, експертите предупредуваат дека грчката армија има сериозни недостатоци. Дел од тенковите се застарени, обуката на војниците е ограничена, а опремата е географски расфрлана по островите. Дополнително, поголемиот дел од набавките се прават во странство, што ја отежнува изградбата на сопствена одбранбена индустрија.

Геополитички адути и позицијата во НАТО

Големите воени вложувања и набавки од САД и Франција ѝ обезбедуваат на Грција политички поени и влијание внатре во НАТО. Според аналитичарот Волфанго Пиколи, трошоците за одбрана се користат и како средство за зајакнување на меѓународната позиција на Грција.

На неодамнешниот НАТО самит, се разговараше за зголемување на воените трошоци до 5% од БДП, од кои 3,5% би биле за конвенционална одбрана. За Грција, тоа би било помал предизвик отколку за други земји, но сè уште би барало сериозни корекции.

„Грција веројатно нема да биде меѓу првите кои ќе ги исполнат новите цели, бидејќи нејзиниот примарен безбедносен проблем не е Русија“, заклучува Киркегард.