Скопје и околината се соочуваат со сериозен проблем со загадувањето на воздухот, а опасноста не доаѓа само од познатите ПМ10 и ПМ2,5 честички. Како што посочија експертите на научната трибина организирана од Македонското еколошко друштво (МЕД), овие честички носат и други токсични супстанци кои, преку дишењето, директно навлегуваат во човечкиот организам и сериозно го загрозуваат здравјето.
Ezoic - wp_under_page_title - under_page_title
End Ezoic - wp_under_page_title - under_page_title
„Проблемот не е само присуството на суспендирани цврсти честички, туку и токсичните материи што се врзуваат за нив и преку воздухот навлегуваат во телото. Индексот за квалитет на воздухот покажува сериозна неповолна состојба во Скопје“, рече д-р Марина Стефова, професорка на Институтот по хемија при ПМФ.
Според Стефова, загадувањето е најизразено во зимскиот период, кога температурната инверзија и зголеменото создавање на фини честички го прават воздухот густ и отровен. Но, штетните хемиски соединенија се присутни целата година, дури и кога нивното влијание не е толку очигледно.
Ezoic - wp_under_first_paragraph - under_first_paragraph
End Ezoic - wp_under_first_paragraph - under_first_paragraph
Експертите истакнаа дека за решавање на проблемот се потребни сериозни мерки: намалување на емисиите од сообраќајот, намалување на користење на фосилни горива за греење, ограничување на производите со штетни хемикалии, зголемување на зелените површини, пошумување, едукација за еколошка одговорност и строга контрола на емисиите.
Скопје се издвојува како една од „жешките точки“ на загадување во регионален контекст, а високи нивоа на загадување се регистрираат и во Струмичката и Пелагониската Котлина, истакна проф. д-р Ивица Милевски од Институтот за географија при ПМФ.
Ezoic - wp_under_second_paragraph - under_second_paragraph
End Ezoic - wp_under_second_paragraph - under_second_paragraph
„Градот е сместен во котлина, а непланската урбанизација дополнително го блокира природниот проток на воздухот низ Вардар. Наместо да се движи, воздухот се врти и создава ‘вртлози’ што го задржуваат загадениот воздух“, објасни Милевски. Тој додаде дека подобрувањето на состојбата бара радикални мерки насочени кон сообраќајот, индустријата, домаќинствата и урбаното планирање, како и повеќе зелени површини.
На трибината беше претставена и платформата Google Earth Engine, која овозможува прецизни и визуелни податоци за загадувањето, вклучувајќи јаглерод моноксид, азот диоксид и сулфур диоксид.
Ezoic - wp_mid_content - mid_content
End Ezoic - wp_mid_content - mid_content
Најопасни се ПМ2,5 честичките, кои можат да навлезат длабоко во белите дробови и дури во крвотокот. Само во Европа, во 2023 година, тие биле причина за 206.000 смртни случаи. Азот диоксид, главно од сообраќајот, исто така предизвикува сериозни заболувања на срцето и белите дробови, со 34.000 смртни случаи во ЕУ само за минатата година.
На трибината се зборуваше и за перзистентните органски загадувачи (ПОПс) – супстанции кои се присутни секаде, од пестицидите во земјоделството до текстилните производи во секојдневна употреба. „Овие материи се исклучително трајни, се акумулираат во организмот и можат да предизвикаат канцер, нарушување на нервниот систем и проблеми со репродуктивното здравје“, истакна Сузана Андонова од Министерството за животна средина.
Проблемот е дополнително продлабочен од нефункционалниот систем за управување со отпад. Проф. д-р Трајче Стафилов посочи дека државата сè уште нема воспоставено ефективна мрежа на регионални депонии, што дополнително го загрозува здравјето и околината.
Ezoic - wp_long_content - long_content
End Ezoic - wp_long_content - long_content
